Współpraca krajowa i zagraniczna

Agnieszka Wower 18 sierpień 2008 | aktualizacja: 09 kwiecień 2014

W działaniach na rzecz dobra przyrody Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska współpracuje z różnymi instytucjami i organizacjami, tak krajowymi jak i zagranicznymi. Współpraca dotyczy przede wszystkim badań naukowych, ochrony wybranych gatunków i terenów, przygotowywania publikacji, organizacji seminariów i wystaw oraz wymiany informacji i publikacji. Krótką charakterystykę podejmowanych w ostatnich latach działań przedstawiono poniżej.

WSPÓŁPRACA KRAJOWA

Uczestnictwo w projekcie „Ogólnodostępna baza danych bio- i georóżnorodności Województwa Śląskiego – integralna część Otwartego Regionalnego Systemu Informacji Przestrzennej, BIOGEO-SILESIA ORSIP”

Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska reprezentuje Województwo Śląskie w projekcie „Ogólnodostępna baza danych bio- i georóżnorodności Województwa Śląskiego – integralna część Otwartego Regionalnego Systemu Informacji Przestrzennej, BIOGEO-SILESIA ORSIP”. Liderem projektu jest Uniwersytet Śląski. Uczestniczy w nim również Śląskie Centrum Społeczeństwa Informacyjnego. Projekt ma na celu zgromadzenie i udostępnienie społeczeństwu, jak i instytucjom i organizacjom informacji o dziedzictwie przyrodniczym województwa. Obejmuje dane o bioróżnorodności jak i georóżnorodności. W ramach Projektu zostanie opracowana architektura bazy danych wraz z aplikacjami do zasilania, edycji i zarządzania bazą. Obecnie informacja ta jest rozproszona, co nie tylko utrudnia dostęp do niej, ale i skuteczne zarządzanie środowiskiem. Projekt powinien również ułatwić integrowanie działań na rzecz zrównoważonego rozwoju. W ramach bazy bio- i georóżnorodności znajdą się bazy tematyczne obejmujące m.in.: stanowiska rzadkich, zagrożonych i chronionych gatunków mszaków, roślin naczyniowych, bezkręgowców i kręgowców, gatunki inwazyjne, dane fitosocjologiczne, korytarze ekologiczne, ośrodki edukacyjne i ścieżki przyrodnicze, różnego rodzaju ostoje przyrody, czynną ochronę przyrody i inne. Projekt realizowany jest w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007 – 2013, Priorytet V „Środowisko”, Działanie 5.4. „Zarządzanie środowiskiem”. Współfinansuje go Unia Europejska z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Uniwersytet Śląski i Województwo Śląskie.

Prace nad Europejską Siecią Ekologiczną Natura 2000

Od roku 2002 Centrum współpracuje z Instytutem Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk w Krakowie w zakresie wyznaczania i weryfikacji obszarów Natura 2000 w województwie śląskim oraz monitoringu gatunków i siedlisk przyrodniczych wymienionych w Dyrektywie Ptasiej i Dyrektywie Siedliskowej Unii Europejskiej.

Ochrona dolin rzecznych i terenów podmokłych

Wspólnie z organizacjami pozarządowymi (m.in. WWF, Klub Gaja, Towarzystwo na rzecz Ziemi) podejmowane są działania prawne oraz organizowane są wystawy i spotkania, których celem jest propagowanie ochrony najcenniejszych fragmentów dolin rzecznych w województwie śląskim.
W ramach działań z zakresu ochrony ichtiofauny, dolin rzecznych oraz prac nad programem małej retencji w województwie śląskim Centrum współpracuje z kilkoma placówkami naukowymi w kraju, m.in. z Zakładem Biologii Wód IOP PAN w Krakowie, Uniwersytetem Łódzkim oraz Muzeum Przyrodniczym Uniwersytetu Wrocławskiego.
Centrum ściśle współpracuje ze Śląskim Zarządem Melioracji i Urządzeń Wodnych w Katowicach w zakresie ustalania i opiniowania projektów i przedsięwzięć z zakresu melioracji cieków wodnych w województwie śląskim.
W ramach działań na rzecz ochrony dolin rzecznych oraz cennych obiektów przyrody nieożywionej w województwie śląskim prowadzona jest współpraca z pracownikami naukowymi z Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego .

Ochrona rzadkich i zagrożonych gatunków roślin

Przy współpracy z botanikami z Katedry Botaniki oraz Katedry Geobotaniki i Ochrony Przyrody Uniwersytetu Śląskiego, Katedry Ochrony Przyrody i Katedry Botaniki Uniwersytetu Łódzkiego podejmowane są działania na rzecz ochrony rzadkich i ginących gatunków roślin oraz szczególnie cennych botanicznie obszarów w województwie śląskim.
Współpraca z Miejskim Ogrodem Botanicznym w Zabrzu w ramach przygotowywania programu restytucji wymarłego na stanowiskach naturalnych w Polsce gatunku Marsilea quadrifolia marsylia czterolistna. Na terenie ogrodu prowadzona jest hodowla zachowawcza tego gatunku na potrzeby restytucji.
Współpraca z nadleśnictwami RDLP Katowice w związku z ochroną stanowisk roślin rzadkich i podlegających ochronie gatunkowej.

Ochrona rzadkich i zagrożonych gatunków zwierząt

Centrum współpracuje ze Stowarzyszeniem dla Natury „WILK“ na rzecz ochrony dużych drapieżników (niedźwiedź, wilk, ryś) w województwie śląskim.
W 2001 roku Centrum przystąpiło do Porozumienia dla Ochrony Nietoperzy (PON), które zrzesza kilkanaście organizacji i instytucji aktywnie chroniących nietoperze w naszym kraju. We współpracy z PON Centrum realizuje projekty, których celem jest ochrona cennych stanowisk nietoperzy (zimowisk i kolonii rozrodczych) oraz ochrona nietoperzy w lasach. Centrum współpracuje z następującymi organizacjami współtworzącymi PON: Polskim Towarzystwem Ochrony Przyrody „Salamandra”, Grupą do Badań i Ochrony Nietoperzy Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Przyrody „pro Natura“, Towarzystwem Przyrodniczym „Bocian”, Stowarzyszeniem dla Natury „WILK“ oraz Ogólnopolskim Towarzystwem Ochrony Nietoperzy.
W ramach działań z zakresu ochrony nietoperzy, Centrum współpracuje z szeregiem osób, instytucji i organizacji zajmujących się tą grupą ssaków w kraju. Są to m.in. Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN w Krakowie, Katedra Ekologii i Zoologii Kręgowców Uniwersytetu Łódzkiego, Instytut Zoologii Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytet Opolski, Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego, „Leśne Pogotowie” Schronisko dla Dzikich Zwierząt w Katowicach oraz Porozumienie dla Ochrony Nietoperzy.
Współpraca z nadleśnictwami RDLP Katowice w zakresie ochrony nietoperzy w lasach.
Współpraca z herpetologami oraz ornitologami działającymi na terenie województwa śląskiego. Ciekawsze obserwacje ornitologiczne przesyłane są do Banku Informacji Awifaunistycznej Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu.
Realizując program pt. „Monitoring rozmieszczenia i liczebności chomika europejskiego Cricetus cricetus na terenie województwa śląskiego” Centrum współpracuje z Zakładem Zoologii Systematycznej na Wydziale Biologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
W ramach programu „Występowanie i ekologia mięczaków na terenie województwa śląskiego” Centrum podjęło współpracę odnośnie ślimaków z rodzaju Stagnicola, Lymnaea i Monacha z Zakładem Biologii Komórki Wydziału Biologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Centrum uczestniczy w projektach dotyczących występowania jeża wschodniego Erinaceus roumanicus i jeża zachodniego E. europaeus, realizowanych przez Zakład Zoologii Systematycznej Wydziału Biologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Działania Centrum dotyczą jeży stwierdzanych na terenie województwa śląskiego.

Edukacja ekologiczna

Współpraca ze szkołami w ramach monitoringu rozmieszczenia chomika europejskiego w województwie śląskim.
Współpraca ze szkołami z południowych dzielnic Katowice na rzecz ochrony przyrody rezerwatu florystycznego „Ochojec”.
Centrum współpracuje z Pałacem Młodzieży w Katowicach w zakresie edukacji ekologicznej. Współpraca dotyczy organizacji wystaw oraz udziału w prelekcjach i warsztatach o tematyce przyrodniczej.
Współpraca z Katowicką Grupą Regionalną Polskiego Stowarzyszenia Animatorów Pedagogiki Celestyna Freineta – prowadzenie warsztatów przyrodniczych dla nauczycieli oraz młodzieży szkolnej.
Współpraca ze Stowarzyszeniem Pracownia na Rzecz Wszytkich Istot w Bystrej w zakresie edukacji ekologicznej oraz działań interwencyjnych.

Wymiana wydawnictw

Na bieżąco prowadzona jest wymiana wydawnictw z kilkudziesięcioma krajowymi instytucjami (biblioteki, muzea, uniwersytety, organizacje pozarządowe, parki krajobrazowe).
Prenumeratę "Przyrody Górnego Śląska" dla placówek oświatowych z województwa śląskiego wspiera Śląski Ogród Botaniczny w Mikołowie w ramach dofinansowania z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.

Inne

Pracownicy Centrum współpracują z Muzeum Górnośląskim w Bytomiu w zakresie opracowania historycznych zbiorów (dotychczas mrówek, ważek i mięczaków) oraz uzupełniania kolekcji Muzeum o zbiory współczesne.

Zakończona

Udział w programie ochrony wydry i zasobów rybnych koordynowanym przez Górnośląskie Koło Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Przyrody „pro Natura“ z Bytomia (lata 2006-2007)

WSPÓŁPRACA ZAGRANICZNA

Współpraca zagraniczna dotyczy badań naukowych oraz wymiany informacji i publikacji.

Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska współpracuje aktywnie na polu naukowym z Katedrą Biologii i Ekologii Wydziału Przyrodniczego Uniwersytetu Ostrawskiego w Republice Czeskiej. Ze strony Centrum koordynatorem jest dr Alicja Miszta. Z Centrum współpracują:

dr Aleš Dolný, który bierze udział w inwentaryzacji i monitorowaniu ważek na obszarze Górnego Śląska,
dr Zdenek Majkus, który uczestniczy w opracowywaniu czerwonej listy pająków Górnego Śląska,
dr Petr Kočarek, który pomaga w opracowaniu listy gatunków Orthoptera Górnego Śląska.

Wyniki wspólnych badań i opracowań były dotychczas prezentowane na trzech konferencjach międzynarodowych pod nazwą „Environmental changes and biological assessment” („Zmĕny životniho prostředi a jejich bioindikacie”) w latach 2001, 2003 i 2006.

Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska utrzymuje bieżące kontakty z przyrodnikami ze Słowacji. Z Orawskim Muzeum w Orawskim Podzamku prowadzona jest wymiana publikacji i wymiana informacji przyrodniczych, pracownicy Centrum biorą także udział w konferencjach naukowych. W roku 2004 uczestniczono czynnie w międzynarodowej konferencji „Prirodne hodnoty Oravy”, prezentując referat oraz postery. Centrum prowadzi także wymianę publikacji i informacji z dyrekcją parku krajobrazowego CHKO „Horna Orava” w Namiestowie. Nawiązano także kontakt z dyrekcją parku krajobrazowego CHKO „Kysuce”.

Centrum prowadzi bieżącą wymianę publikacji z jedenastoma instytucjami zagranicznymi (biblioteki, muzea, uniwersytety, organizacje pozarządowe, parki krajobrazowe), m.in. z Muzeum Śląskim w Opawie, Uniwersytetem Ostrawskim w Ostrawie, Uniwersytetem Śląskim w Opawie oraz z Czeskim Towarzystwem Botanicznym w Pradze (Czechy).